Middelengebruik - Rapportage GGD Zeeland

De schadelijke effecten van middelengebruik, op zowel individueel als maatschappelijk niveau zijn groot: middelengebruik kan leiden tot gezondheidsproblemen, verslaving, verzuim en sociale problemen. Het voorkomen van middelengebruik en het bevorderen van een gezonde leefstijl zijn daarom belangrijke speerpunten binnen een gezondheidsbeleid.

Roken

Roken is een ernstige verslaving en veruit de belangrijkste leefstijlfactor waardoor mensen ziek worden of overlijden. Vapes zijn schadelijker dan eerder gedacht. Ook komen er steeds meer aanwijzingen dat mensen gemakkelijker overstappen van de vape naar gewone sigaretten. Hoe jonger iemand start met roken, hoe groter de kans is op een rookverslaving.

In het Nationaal Preventieakkoord zijn de doelstellingen helder: het realiseren van een rookvrije generatie in 2040. Dat betekent dat er vanaf 2024 geen kind meer rookt of ooit nog zal gaan roken [1]. Ook is de ambitie dat minder dan 5% van de volwassenen rookt. Het terugbrengen van het percentage rokende volwassenen naar 5% in 2032 kan leiden tot het voorkomen van minstens 120.000 kankerdiagnoses tussen 2024 en 2045. Daar zijn we nog lang niet.

Het percentage rokers in Zeeland (16%) is de afgelopen jaren stabiel gebleven en is vergelijkbaar met gemiddeld in Nederland (15%). Ruim één op de drie Zeeuwen is ex-roker (36%). Iets minder dan de helft heeft nooit gerookt (46%). Eerder zagen we bij de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023-2024 onder Zeeuwse jongeren juist een stijging van roken en vooral vapen.

Het percentage Zeeuwen dat vapet (4%) is wel verdubbeld sinds 2020 (2%).Deze stijging gaat veel minder snel dan dat we bij de Zeeuwse jongeren zagen (een vervijfvoudiging (in 2023 11%) sinds 2019 (2%), zo blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023. Dat vapen vooral onder jongeren toeneemt, is zorgelijk. Vapes bevatten vaak veel meer nicotine dan gewone sigaretten. Nicotine is verslavend en schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen. Het is belangrijk dat vapen niet de gewone sigaret gaat vervangen. Juist jongeren zijn daar extra gevoelig voor.

Ook bij de volwassenen zien we dat roken en vapen vaker voorkomt bij de jongere generaties, van de 18 t/m 24 jarigen rookt en/of vapet 28%, van de 25 t/m 39 jarigen 21%. Positief is dat zij ook vaker nooit gerookt hebben (respectievelijk 63% en 58%) vergeleken met de oudere generaties.

Daarnaast roken mannen (18%) vaker dan vrouwen (13%).

Alcoholgebruik

Problematisch alcoholgebruik is één van de speerpunten van het Nationaal Preventieakkoord. Het doel is om voor 2040 overmatig alcoholgebruik te verminderen van 8,8% naar 5%. Met speciale aandacht voor het aandeel overmatige drinkers van 50 jaar en ouder. Dit doel is nog niet in zicht. Extra maatregelen zijn nodig om dit doel te behalen [2].

Alcoholrichtlijn Gezondheidsraad 2015 [3]

De Gezondheidsraad adviseert volwassenen van 18 jaar en ouder om geen alcohol te drinken of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. Dit advies is bedoeld om langdurige ziekten of aandoeningen te voorkomen.

Daarnaast kan alcoholgebruik maatschappelijke en sociale gevolgen hebben. Bijvoorbeeld (verkeers)ongelukken, geweld en verwaarlozing van naasten.

Overmatig en zwaar drinken

Zwaar drinken betekent dat een vrouw minstens 4 glazen of een man minstens 6 glazen alcohol op één dag drinkt, minstens één keer per week. Bij overmatig alcoholgebruik drinkt een vrouw meer dan 14 glazen of een man meer dan 21 glazen alcohol per week.

Het totale alcoholgebruik in Zeeland is stabiel hoog gebleven (80%) en ligt iets boven het landelijke gemiddelde (78%). Zeeuwen gaan wel verantwoorder met alcohol om dan enkele jaren geleden: meer mensen voldoen aan de richtlijn (49%, vergeleken met 46% in 2022).

Zeeuwen voldoen vaker aan de alcohol richtlijn dan gemiddeld in Nederland (45%) en ook het aantal zware drinkers ligt in Zeeland (7%) lager dan gemiddeld in Nederland (9%).

Vrouwen (73%) drinken minder vaak alcohol dan mannen (86%) en vrouwen voldoen veel vaker aan de richtlijn (60%) dan mannen (38%). Ook zijn ze minder vaak zware drinker (5%) vergeleken met mannen (9%).

Volwassenen van 18 t/m 54 jaar drinken wat vaker alcohol vergeleken met 55+’ers (79%). Ook bij de ouderen neemt alcoholgebruik af met de leeftijd.

Mensen met startkwalificatie, met een hoger inkomen of die geen moeite ervaren met rondkomen drinken vaker alcohol.

Geraadpleegde bronnen en interessante websites, kijk voor meer informatie naar: