Binnen het gedachtegoed van Positieve Gezondheid staat niet de ziekte, maar het vermogen om met de uitdagingen van het leven om te gaan centraal. Het gaat om het versterken van veerkracht, het bevorderen van eigen regie en het ondersteunen bij het vinden van zingeving. Deze elementen helpen mensen om hun leven vorm te geven op een manier die bij hen past. Gezonde en vitale burgers zijn weerbaarder en veerkrachtiger. Ook zijn zij actiever en productiever, dragen bij aan brede welvaart door maatschappelijke participatie en zorgen voor sociale samenhang.
Het vermogen om met de uitdagingen van het leven om te gaan is een belangrijke beschermende factor in de preventie van gezondheidsproblemen. Ook in de Landelijke nota gezondheidsbeleid is dit thema belangrijk: door in te zetten op wat mensen wél kunnen en wat voor hen van waarde is, stimuleren we gezondheid in brede zin. Zo bouwen we samen aan een veerkrachtige samenleving waarin mensen zich gezien, gehoord en gesteund voelen.
Veerkracht
Veerkracht geeft aan hoe goed iemand zich aanpast aan de uitdagingen en tegenslagen in het leven. Deze veerkracht kan variëren van laag tot gemiddeld of hoog. Mensen met een hoge veerkracht hebben doorgaans minder moeite om met stressvolle gebeurtenissen om te gaan en herstellen vaak snel na een moeilijke periode. Veerkracht is een belangrijk onderdeel van het concept Positieve Gezondheid.
De helft van de Zeeuwen heeft een hoge veerkracht (52%), het percentage ligt iets lager dan gemiddeld in Nederland (54%) en we zien een lichte stijging sinds 2022 (49%).
Jonge volwassenen (tot 40 jaar) hebben minder vaak een hoge veerkracht, burgers in de leeftijd tussen 40 en 85 hebben vaker een hoge veerkracht, vanaf 85+ neemt de veerkracht weer af (44%). Mannen (57%) hebben vaker een hoge veerkracht dan vrouwen (47%).
Mensen die moeite ervaren met rondkomen hebben het minst vaak een hoge veerkracht (27%), twee keer minder dan mensen die geen moeite ervaren met rondkomen (55%).
Ook mensen met een lager inkomen (37%), mensen zonder startkwalificatie (44%) en alleenwonenden (47%) zijn minder veerkrachtig.
Eigen regie
Regie over het eigen leven is de mate waarin mensen ervaren zelf de controle te hebben over hun leven. Voldoende eigen regie is belangrijk, omdat het zorg- en welzijnsbeleid steeds meer uitgaat van eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Eigen regie is een belangrijke voorwaarde voor het ervaren van gezondheid. Inwoners die zelf keuzes kunnen maken en richting geven aan hun leven, kunnen hun regie doelgericht inzetten, ook bij tegenslagen.
Slechts één op de tien Zeeuwen ervaart veel eigen regie (10%). We zien een daling sinds 2020 (16%), maar het is vergelijkbaar met gemiddeld in Nederland (11%). Driekwart heeft matig eigen regie (77%).
Bij mensen die moeite ervaren met rondkomen heeft slechts 2% veel eigen regie, zes keer minder dan mensen die geen moeite ervaren met rondkomen (12%). Ook bij de groep 85+’ers ervaart slechts 4% veel eigen regie.
Zingeving
Zingeving gaat over het vinden van betekenis in je leven, weten wie je bent, wat je echt belangrijk vindt en wat je doel is. Dat hoeven geen grootse meeslepende dingen te zijn.
In Zeeland geeft 65% van de 18-plussers aan het gevoel te hebben een doel en richting te hebben in het leven. Daarnaast geniet 74% ervan om plannen te maken en deze uit te voeren. Ook vindt 64% de dagelijkse activiteiten meestal belangrijk. Tot slot heeft 65% het gevoel dat ze meetellen in de samenleving.
Het gevoel van zingeving neemt af vanaf de leeftijd vanaf 75+. Ook alleenwonenden, mensen zonder startkwalificatie, met een lager inkomen of die moeite ervaren met rondkomen scoren iets lager op de verschillende aspecten van zingeving.
Meer weten over
Veerkracht
Veerkracht is gemeten met vijf uitspraken uit de Nederlandse vitaliteitsmeter Vita-16 over hoe men zich de afgelopen 4 weken voelde.
De volgende uitspraken gaan over hoe u zich voelde in de laatste 4 weken.
7 antwoord mogelijkheden: Zelden / Soms / Af en toe / Regelmatig / Meestal / Bijna altijd / Altijd
- Ik kan heel goed omgaan met tegenslagen
- Ik kan heel goed oplossingen vinden in moeilijke situaties
- Na een moeilijke periode ben ik snel weer de oude
- Door mijn ervaring voel ik mij sterker in moeilijke tijden
- Elke ervaring in het leven maakt mij sterker
Over de vijf uitspraken wordt een gemiddelde score berekend. Een score van 5,4 of hoger wordt beschouwd als hoge veerkracht.
Eigen regie
Eigen regie wordt als volgt gedefinieerd: Regie over alle domeinen van het eigen leven én alles wat naar eigen inzicht nodig is om een goed leven te leiden (Meinema, 2017). Iedereen voert in principe eigen regie over zijn of haar leven. Voor professionals is het belangrijk dat ze dit ‘voeren van de eigen regie’ niet onnodig belemmeren of hinderen. Eigen regie betekent dus dat een persoon, eventueel bijgestaan door naasten, zélf bepaalt wie welke hulp verleent of ondersteuning biedt en op welke manier dit gebeurt. Als mensen zelf in staat om de keuzes over hun eigen leven te maken, verhoogt dit de kwaliteit van leven.
Eigen regie wordt gemeten aan de hand van 7 stellingen.
Kunt u voor elk van onderstaande stellingen aangeven in hoeverre u het ermee eens bent?
5 antwoorden mogelijkheden: Helemaal mee eens / Mee eens / Niet mee eens, niet me oneens / Niet mee eens / Helemaal niet mee eens
- Ik heb weinig controle over de dingen die me overkomen (negatief geframed)
- Sommige van mijn problemen kan ik met geen mogelijkheid oplossen (negatief geframed)
- Er is weinig dat ik kan doen om belangrijke dingen in mijn leven te veranderen (negatief geframed)
- Ik voel me vaak hulpeloos bij het omgaan met de problemen van het leven (negatief geframed)
- Soms voel ik dat ik een speelbal van het leven ben (negatief geframed)
- Wat er in de toekomst met me gebeurt hangt voor het grootste deel van mezelf af (positief geframed)
- Ik kan ongeveer alles als ik m’n zinnen erop gezet heb (positief geframed)
Zingeving
Zingeving is het zoeken naar betekenis en de behoefte te ervaren dat wat we doen in het leven een waarde heeft. Het heeft te maken met belangrijke levenszaken als: omgaan met
de gevolgen van een beperking of aandoening, regievoering over het eigen leven, sociale contacten en aanboren van talenten. Mensen geven zin aan hun leven als zij zich bezighouden met activiteiten die hen een gevoel van geluk, zelfvervulling of welbevinden geven. Kortom: het leven inrichten op een manier die bij iemands wensen past. Zingeving is van belang op alle levensgebieden, zoals arbeid,
sociale contacten en invulling van de dag.
Zingeving wordt gemeten aan de hand van 7 stellingen.
Kunt u voor elk van onderstaande stellingen aangeven in hoeverre u het ermee eens bent?
5 antwoorden mogelijkheden: Helemaal mee eens / Mee eens / Niet mee eens, niet me oneens / Niet mee eens / Helemaal niet mee eens
- Ik heb het gevoel dat ik een richting en een doel heb in mijn leven (positief geframed)
- De dingen die ik doe in het dagelijks leven lijken mij vaak onbelangrijk (negatief geframed)
- Ik geniet ervan om plannen te maken en uit te voeren (positief geframed)
- Ik heb het gevoel mee te tellen in de samenleving (positief geframed)
Geraadpleegde bronnen en interessante websites, kijk voor meer informatie naar:
- Positieve Gezondheid | Institute for Positive Health
- Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024 | Loketgezondleven.nl
- Mentale gezondheid | Verantwoording | Methoden | Volksgezondheid en Zorg
ggdzeeland.nl