Mentaal welbevinden

Het ervaren van geluk gaat over hoe tevreden je bent met je leven. We weten dat die tevredenheid samenhangt met hoe goed je je verbonden voelt met anderen, hoe lekker je zelf in je vel zit en hoe goed je met tegenslagen kunt omgaan. Geluk is een vrij constant gevoel; het zal niet van dag tot dag veranderen, ondanks dat er misschien vervelende of moeilijke gebeurtenissen zijn. 

Eén van de aspecten van mentale gezondheid is ‘geluk’. Hoe gelukkig iemand zich voelt zegt veel over de mentale gezondheid van deze persoon. Het merendeel van de Zeeuwse inwoners voelde zich in de afgelopen 4 weken vaak tot voortdurend gelukkig: 78%. Dit percentage is stabiel gebleven sinds 2016 en is vergelijkbaar met Nederland.

Wat betreft geluksgevoel zien we geen verschillen tussen mannen en vrouwen, leeftijdsgroepen of opleiding. Het grootste verschil in geluksgevoel zien we in de groep die moeite ervaart met rondkomen, in deze groep voelde slechts de helft (52%) zich in de afgelopen 4 weken vaak tot voortdurend gelukkig. Ook alleenwonenden (67%), eenoudergezinnen (69%) en mensen met een lager inkomen (61%) scoren iets lager.

Iedereen ervaart weleens stress. Op zich is stress niet slecht; het helpt ons juist om goed te presteren in spannende situaties. Maar wanneer stress te lang aanhoudt, kan dit schadelijk zijn voor de gezondheid. Het kan bijvoorbeeld leiden tot psychische klachten of een burn-out.

Eén op de zes (18%) Zeeuwen heeft in de laatste 4 weken (heel) veel stress ervaren. Vooral stress op het gebied van werk (11%), gezondheid (7%), geldzaken (5%), relatie (5%) en familie of vrienden (5%). Dit is een stijging vergeleken met 2020 (15%). Zeeuwen ervaren iets minder vaak veel stress in vergelijking met gemiddeld in Nederland (20%).

Vooral de jongere volwassenen (tot 40 jaar) ervaren veel stress, dit neemt af in de groep 40 t/m 64 jarigen en nog verder af in de groep 65+’ers.

Daarnaast ervaren ook vrouwen (20%), mensen die zich als LHBTQ+ identificeren (35%), éénoudergezinnen (25%) en mensen met startkwalificatie (20%) meer stress.

Bovendien ervaart de groep inwoners die moeite ervaart met rondkomen (44%) bijna drie keer zo vaak veel stress dan de groep die geen moeite ervaart met rondkomen (15%). Ze ervaren stress op vergelijkbare gebieden, maar in veel hogere mate: stress op het gebied van geldzaken (30%), werk (26%), gezondheid (23%), relatie (14%), familie of vrienden (13%) en wonen (12%).

Voor het meten van een hoog risico op een angststoornis of depressie is de Kessler-10 (K10) vragenlijst gebruikt. De K10 onderscheidt de groep die een hoog risico heeft op een angststoornis of depressie.

Het percentage inwoners in Zeeland dat een hoog risico heeft op een angststoornis of depressie is gestegen naar 9% in 2024 (ten opzichte van 5% in 2016 en 2020).

Ook hier zijn weer enkele kwetsbare doelgroepen te identificeren. Mensen die zich identificeren als LHBTQ+ hebben twee keer vaker (17%) een hoog risico op een angststoornis of depressie en ook jongere volwassenen hebben meer risico: 18 t/m 24-jarigen 16% en 25 t/m 40-jarigen 13%. De groep die moeite ervaart met rondkomen heeft vijf keer vaker een hoog risico (30%), vergeleken met de groep die geen moeite ervaart met rondkomen (6%).

Iedereen voelt zich wel eens somber, gespannen of angstig. Dit hoort bij het leven en is in veel gevallen tijdelijk en normaal. Wanneer deze gevoelens echter langere tijd aanhouden of erg intens worden, kan dit leiden tot psychische klachten.

Iets minder dan de helft van de Zeeuwen had in de afgelopen 4 weken angst- of depressiegevoelens (45%), een lichte stijging sinds 2020 (42%). Dit percentage is vergelijkbaar met heel Nederland.

Vooral bij de jongere volwassenen (18 t/m 24 jaar: 58%; 25 t/m 40 jaar: 52%), maar ook bij 85+’ers (51%) komen deze gevoelens vaker voor.

Ook bij vrouwen (49%), alleenwonenden (58%) en mensen zonder startkwalificatie (50%) komt het wat vaker voor. Mensen die zich identificeren als LHBTQ+ (62%), lagere inkomens (62%) en mensen die moeite ervaren met rondkomen (75%) hebben het vaakst deze gevoelens.

Suïcide, ook wel zelfdoding genoemd, is het opzettelijk een einde maken aan het eigen leven. Suïcide is een ingrijpend en complex maatschappelijk probleem, met grote gevolgen voor individuen, naasten en de samenleving. Inzetten op psychisch lijden, uitzichtloosheid of sociaal isolement is dus een belangrijk onderdeel van suïcidepreventie.

Mensen in de leeftijdsgroep 18-34-jaar hebben vaker suïcidegedachten dan andere leeftijdsgroepen. Zelfdoding blijft dan ook de belangrijkste doodsoorzaak bij de jongere volwassenen, maar is ook bij andere leeftijdsgroepen een belangrijke doodsoorzaak. Zeeland behoort tot de top 3 provincies met het grootste aandeel zelfdodingen per 100.000 inwoners. Zeeuws-Vlaanderen is zelfs de regio met het grootste aandeel van heel Nederland [1]. Dit is geen nieuw signaal en speelt al jaren in Zeeland. Suïcidegedachten leiden niet altijd tot suïcidepogingen. Bij mannen komt suïcide vaker voor dan bij vrouwen [2].

Bijna één op de tien inwoners van 18 jaar en ouder geeft aan een enkele keer tot heel vaak suïcidegedachten te hebben gehad in het afgelopen jaar (9%), dat is gelijk aan gemiddeld in Nederland, maar een stijging vergeleken met 2020 (6%).

Denk jij aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op de site of telefonisch via 113 of 0800 – 0113.

In 2026 gaat de Wet integrale suïcidepreventie van kracht. Het doel van deze wet is om suïcidepreventie structureel te verankeren in de Wet publieke gezondheid, waardoor het een wettelijke taak wordt voor zowel de landelijke als lokale overheden om actief beleid te voeren ter voorkoming van zelfdoding. Wil je meer informatie over hoe je suïcidepreventie als professional kunt oppakken? Op 113.nl vind je handvatten en inspiratie voor professionals uit verschillende sectoren  (lokale suïcidepreventie (gemeenten), zorg, onderwijs, werkomgeving, schuldensector, media en meer).