De Zeeuwse zorg staat voor grote uitdagingen, zoals stijgende zorgkosten, een groeiende zorgvraag en personeelstekorten. Hierdoor staat de toegankelijkheid van zorg in Zeeland onder druk. De Zeeuwse Zorg Coalitie schat dat deze opgave voor Zeeland ruim twee keer groter is dan gemiddeld in Nederland.
Door regionaal maatwerk te leveren en zorg slimmer te organiseren, kan onnodige zorg worden voorkomen en kunnen patiënten dichter bij huis geholpen worden. Digitalisering en innovatie, zoals e-health en preventieve zorg, krijgen hierin een prominente plaats.
Door de toenemende druk op de zorgvoorzieningen in Zeeland wordt er steeds vaker een beroep gedaan op het sociale netwerk van individuen voor ondersteuning. Dit betekent dat familieleden, vrienden en buren een grotere rol (gaan) spelen in de dagelijkse zorg en ondersteuning van hulpbehoevenden. Hoewel deze verschuiving effectief kan zijn, is het belangrijk te erkennen dat dit sociale netwerk dan wel beschikbaar moet zijn. Het mantelzorgpotentieel neemt de komende jaren fors af en is in 2050 nog maar 40% van wat het in 2022 was. Daarnaast vindt niet iedereen het gemakkelijk om hulp te vragen. Veel mensen ervaren een drempel om hun netwerk te belasten, zelfs wanneer ze daadwerkelijk hulp nodig hebben. Deze terughoudendheid, ook wel ‘vraagverlegenheid’ genoemd, kan voortkomen uit schaamte, het gevoel anderen tot last te zijn of de wens om onafhankelijk te blijven.
Hulp vragen
15% van de 18-plussers in Zeeland krijgt momenteel hulp vanwege de gezondheid, een toename sinds 2016 en 2020. Het percentage inwoners met hulp stijgt bij de 65+’ers sterk naarmate men ouder wordt: 15% bij 65-74 jarigen, 30% 75-84 jarigen en 59% van de 85+.
De volgende groepen krijgen vaker hulp vanwege hun gezondheid: Vrouwen (19%, vs. 10% bij mannen), alleenwonenden (26% vs. 12% bij overige huishoudens), inwoners zonder startkwalificatie (22% vs. met startkwalificatie 11%), met een lager inkomen (37%, vs. hoger inkomen 13%), of die moeite ervaren met rondkomen (24%, vs. geen moeite met rondkomen 13%).
Vraagverlegenheid
57% van de Zeeuwen vinden het moeilijk om hulp te vragen bij problemen met de gezondheid. 12% vindt dit zelfs erg moeilijk. Vraagverlegenheid fluctueert doorheen de jaren, het erg moeilijk vinden met hulp vragen is wel gedaald van 22% in 2016 naar 12% in 2024.
De vraagverlegenheid bij 85+’ers ligt hoger (65%), terwijl zij juist vaker hulp nodig hebben. Daarnaast vinden ook vrouwen (65%), alleenwonenden (68%) en mensen met een lager inkomen (66%) het moeilijker om hulp te vragen bij problemen. Bij mensen die moeite ervaren met rondkomen ligt de vraagverlegenheid het hoogst: 73%. Ongeveer een kwart (26%) vindt het zelfs erg moeilijk om hulp te vragen.
Zorg nu en in de toekomst
De vergrijzing en een toenemende zorgvraag zetten de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg onder druk. Tegelijkertijd biedt digitalisering kansen, maar roept het ook vragen op over inclusiviteit en de rol van het sociale netwerk.
- 62% van de 18-plussers in Zeeland maakt zich zorgen of men (in de toekomst) de zorg kan krijgen die men nodig heeft.
- 74% denkt goed met digitale zorg overweg te kunnen (bv videobellen), 75+’ers (55%) en 85+’ers (34%) denken hier minder goed mee overweg te kunnen
- 55% vraagt (nu al) eerst hulp aan familie, vrienden of buren vóór naar een (huis)arts of andere zorgverlener te gaan.
- Als men nu of in de toekomst vanwege de gezondheid behoefte heeft aan hulp, dan is deze voor 90% van de Zeeuwen vanuit de omgeving beschikbaar:
- 68% van een huisgenoot
- voor 85+’ers (28%), alleenwonenden en inwoners met een lager inkomen (36%) is dit minder
- 42% van kinderen, andere familieleden, buren, vrienden of kennissen.
- 68% van een huisgenoot
Kwetsbaarheid (65+)
Niet alle ouderen zijn kwetsbaar, maar het risico op kwetsbaarheid stijgt wel met de leeftijd. Of een oudere (65+’er) kwetsbaar is, wordt meestal berekend aan de hand van verschillende factoren die de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de persoon beïnvloeden, ook bekend als de broosheidsindex of frailty index. Hierin worden o.a. ervaren gezondheid, problemen met horen, zien en bewegen, eenzaamheid en angst- en depressieklachten meegenomen. Het vaststellen van broosheid bij ouderen is belangrijk voor preventie, zorgplanning en risicobeheer.
In Zeeland is 31% van de 65-plussers een kwetsbare oudere, dat is meer dan gemiddeld in Nederland (27%).
- 24% is lichamelijk kwetsbaar
- 38% is psychisch kwetsbaar
- 33% is sociaal kwetsbaar
Kwetsbaarheid neemt toe met de leeftijd. 85+ zijn twee keer zo vaak kwetsbaar in vergelijking met 65 t/m 74 jarigen (53% vs. 26%). Ook ouderen die moeite ervaren met rondkomen zijn twee keer vaker een kwetsbare oudere in vergelijking met ouderen die geen moeite ervaren met rondkomen (61% vs. 29%).
Geraadpleegde bronnen, kijk voor meer informatie naar:
ggdzeeland.nl